Opiniestuk over labels en passend onderwijs

Heb jij toevallig een modaal brein? Je weet wel, zo’n brein waar er de meeste van zijn? Oftewel een gemiddeld brein? Ja? Wat fijn! Wat handig! Maar wat als je nu geen modaal brein hebt, maar zo’n brein dat net wat anders is dan de meeste; een niet-gemiddeld brein? Wat dan? Ben je dan niet goed? Heb je dan een stoornis? Moet je dan een label?

Voorstel

Ik stel voor dat we afstappen van het idee dat het veelvoorkomende brein het enig juiste is.
Beschouw het bijvoorbeeld net als onze handen. Die zijn er in allerlei vormen: kort en breed, lang en slank of formaat ‘kolenschop’. Met uitstekende fijne motoriek, of haperend. Misschien niet handig, maar het betekent niet gelijk dat je een handicap of stoornis hebt.

Laten we de diversiteit van onze breinen dus normaliseren en het niet-gemiddelde brein beschouwen als een gewoon brein. Net zoals we de verscheidenheid van handen en hun functioneren ook zien als normaal. Tenzij er echt iets aan hapert: een gebroken vinger, een aantoonbaar niet-goed werkend brein.

Moeten de labels die we bedacht hebben voor deze neurodiverse breinen dan allemaal overboord? Kieperen we ADHD, Dyslexie, ODD, Autisme, HSP, ADD en DCD zo de prullenbak in? Dat is het andere uiterste, maar we kunnen binnen het onderwijs misschien wel wat spaarzamer omgaan met deze termen. Niet afschaffen dus, maar bewuster gebruiken: alleen als de situatie er echt om vraagt naar een label grijpen.

Wat dan wel?

Het is te simpel om te zeggen dat we het aantal labels in de klas naar beneden moeten brengen en neurodiversiteit moeten omarmen. Het gaat hier immers wel om jongeren die voor echte uitdagingen komen te staan tijdens hun ontwikkelingen. Die uitdagingen zijn voor iedereen, voor elk brein anders.
Om jongeren met al hun breinvarianten optimaal in hun ontwikkeling te kunnen ondersteunen is kennis nodig! Over gedrag, over prikkelverwerking, over de basale werking van het brein, trauma, stress, kwaliteiten, voorkeuren en coping strategieën. Kortom, kennis over pedagogische en psychologische thema’s.
Moeten alle leerkrachten en docenten dan halve wetenschappers worden? Zeker niet! Maar het helpt wel enorm als je elementaire kennis over deze thema’s hebt, en dit kunt toepassen.

Wat is dan het voordeel?

Heb je die kennis in huis, dan kunnen vervolgens al je leerlingen ervan profiteren! Niet alleen degenen die in ‘het oude systeem’ misschien een label hadden gekregen, of net niet, of verschillende labels, maar ook de gemiddelde leerlingen hebben er voordeel van als jij als leerkracht of docent meer pedagogische en psychologische kennis in huis hebt.

Waar halen we deze kennis vandaan?

Die kennis is eenvoudig op te halen bij een organisatie als Ontwikkeltaal.nl
Dit landelijk platform heeft deze kennis toegankelijk gemaakt voor het onderwijs en biedt trainingen, coaching en ondersteunende materialen voor onderwijsprofessionals aan. Zo kun je onderwijs echt passend laten zijn, voor iedereen!